Martin Chulov
Martin Chulov – Tadamon’da katliam: İki akademisyen Suriyeli bir savaş suçlusunun peşine nasıl düştü?
The Guardian-27 Nisan 2022
Çeviren: Yavuz Aslan
Çaylak bir milis, 41 kişinin vahşice öldürüldüğü bir videoyu gizlice izledikten sonra, bu korkunç görüntüleri dış dünyaya ulaştırması gerektiğini anladı.
– Uyarı: Bu rapor okuyucuların üzücü bulabileceği görüntüler içermektedir.
Üç yıl önce bir bahar sabahı, Suriye’nin sadık milislerinden birine yeni katılan birine Beşar Esad’ın en korkulan güvenlik birimlerinden birine ait bir dizüstü bilgisayar verildi. Ekranı açtı ve merakla bir video dosyasına tıkladı, birileri onu meraklı bir şekilde yakalasaydı sonuçları göz önüne alındığında cesurca bir hareketti.
Görüntüler önce titrekti, sonra iki binanın kurşun izleri arasında yeni kazılmış bir çukura yaklaştı. Tanıdığı bir istihbarat subayı, askeri kıyafetleri ve balıkçı şapkasıyla çukurun kenarında diz çökmüş, bir saldırı tüfeği sallıyor ve emirler yağdırıyordu.
Çaylak milis, gördüğü manzara karşısında dehşet içinde donakaldı: Gözleri bağlı bir adam dirseğinden tutularak önünde uzandığını bilmediği devasa deliğe doğru koşması söyleniyordu. Altındaki ölü adam yığınının üzerine yuvarlanırken kurşunların çırpınan bedenine saplanacağını da tahmin edememişti. Birer birer diğer masum tutuklular da onu takip etti; bazılarına yakındaki bir keskin nişancıdan kaçtıkları söylendi, bazılarıyla ise hayatlarının son anlarında alay edildi ve taciz edildiler. Birçoğu katillerinin onları bir şekilde güvenli bir yere götürdüğüne inanıyor gibiydi.
Öldürme işlemi tamamlandığında, Suriye lideri ile ona karşı sıraya giren isyancılar arasındaki çatışmada o dönemde bir cephe olan Şam’ın banliyösü Tadamon’daki toplu mezarda en az 41 kişi ölü yatıyordu. Katiller, yakında işi bitirmek için kullanılacak olan toprak yığınlarının yanında, kalıntıların üzerine yakıt döküp tutuşturdular ve Suriye’nin iktidar merkezinden sadece birkaç mil ötedeki bir savaş suçunu kelimenin tam anlamıyla örtbas ederken güldüler. Video 16 Nisan 2013 tarihini taşıyordu.
Acemiyi felç edici bir mide bulantısı ele geçirdi ve anında görüntülerin başka bir yerde görülmesi gerektiğine karar verdi. Bu karar onu üç yıl sonra Suriye’nin yakın tarihinin en karanlık anlarından birinden Avrupa’nın göreceli güvenliğine doğru tehlikeli bir yolculuğa çıkardı. Aynı zamanda onu, yıllarını olağanüstü bir soruşturmanın ana kaynağı olan kendisini güvenli bir yere ulaştırmaya ve katliamı yöneten kişiyi tespit edip rolünü itiraf etmeye ikna etmeye çalışan bir çift akademisyenle bir araya getirdi.
Bu, Suriye rejiminin en kötü şöhretli uygulayıcılarından biri olan ülkenin askeri istihbarat servisine bağlı 227. Şube tarafından gerçek zamanlı olarak kaydedilen bir savaş suçunun öyküsüdür. Aynı zamanda faillerin oyununu bozmak için gösterilen titiz çabaları anlatır. Bu çabalar, Amsterdam’daki iki araştırmacının çevrimiçi bir sahte kimlik kullanarak Suriye’nin en ünlü güvenlik görevlilerinden birini kandırmasını ve onu Esad’ın savaşına dair uğursuz sırları ifşa etmeye ikna etmesini içeriyor.
Yaptıkları çalışma, Suriye savaşının en yoğun döneminde rejim tarafından geniş çapta işlendiğine inanılan ancak sürekli inkâr edilen ya da isyancı gruplar ve cihatçılar üzerine atılan suçlara benzeri görülmemiş bir ışık tuttu.
Dokuz yıl sonra, Ukrayna’da savaş devam ederken, Suriye’de sivil nüfus üzerinde prova edilen bir devlet terörü taktiği, Rus güçleri tarafından yeniden uygulanıyor. Vladimir Putin’in sözde özel askeri operasyonu, ülkenin doğusundaki bazı bölgelerin acımasız bir işgaline dönüşüyor.
Orada, askeri istihbarat birimleri vahşetin ön saflarında yer alıyor ve toplu tutuklamalar ile katliamlar yoluyla toplumlara korku salıyor. Bu yöntemler, Esad’ın iktidarı yeniden ele geçirmek için başvurduğu acımasız taktikleri hatırlatıyor.
1960’larda Sovyet ve Stasi subayları tarafından eğitilen Suriye’nin güvenlik birimleri gözdağı verme sanatını iyi öğrendi. Çoğu zaman, kontrol noktalarında yakalananların bağlılıklarının pek bir önemi yoktu; korku, rejimin iktidara tutunmak için kullandığı en ölümcül araçtı ve bunu aşılamak için her yolu deniyordu. Bu vakada kurbanlar isyancılar değil, herhangi bir tarafa bağlı olmayan ve Esad’ın korumasını kabul etmiş sivillerdi. Öldürülmeleri Tadamon’da tüm banliyöye verilen bir mesaj olarak algılandı: “Bize karşı çıkmayı aklınızdan bile geçirmeyin.”
Videoyu önce Fransa’daki bir muhalif aktiviste, ardından da Amsterdam Üniversitesi Holokost ve Soykırım Merkezi’nden araştırmacılar Annsar Shahhoud ve Profesör Uğur Ümit Üngör’e sızdıran kaynak, yakalanma ve muhtemelen öldürülme korkusunun ve Suriye’nin geri kalanında iktidarın ana kollarını elinde tutan Esad’ın Alevi mezhebinin önde gelen üyeleri olan ailesinden potansiyel olarak dışlanma sıkıntısının üstesinden gelmek zorunda kaldı.
Sonunda öğrenecekti ki, dünya çapında yüzlerce insan Esad’ı savaş suçlarından adalete teslim etmek için çalışırken bile, video Suriye liderine karşı açılan davada öne çıkan bir kanıt olacaktı.
Ama önce Annsar ve Uğur’un balıkçı şapkalı adamı bulmaları gerekiyordu ve yardımcı olabileceğine inandıkları tek şeye başvurdular: bir ikinci benlik.
‘Anna Sh’
Annsar, Suriye savaşı başladığından beri Esad’ı yüksek sesle eleştiren biriydi. Ailesi Esad’la iyi ilişkilerini büyük ölçüde koruyan bir topluluğun üyeleriydi, ancak çatışma ve ardından gelen ekonomik çöküş ittifakları gerdi ve Annsar, kişisel bedeli ne olursa olsun Esad’dan hesap sormaya giderek daha kararlı hale geldi.
2013’te Beyrut’a, iki yıl sonra da Amsterdam’a taşındı ve 2016’da Uğur’la tanıştı. Her ikisi de Suriye’de işlendiğine inandıkları soykırımı kayıt altına alma arzusunu paylaşıyordu. Hayatta kalanların ve ailelerinin hikayelerini bir araya getirmek bunu yapmanın bir yoluydu. Faillerin kendileriyle konuşmak ise başka bir yoldu. Ancak rejimin omertà kodunu kırmak, neredeyse imkansız olduğu düşünülen bir görevdi. Ancak Annsar’ın bir planı vardı: İnternete başvurmaya ve rejimin güvenlik görevlilerinin içlerine girmenin yolunu, onların davasını tamamen benimsemiş bir kız gibi davranarak bulmaya karar verdi.
“Sorun şu ki Esad rejimi üzerinde çalışmak çok zor. Şam’a elinizi kolunuzu sallayarak girip ‘Hey, ben Amsterdam’dan bir sosyoloğum ve bazı sorular sormak istiyorum’ diyemezsiniz,” diyor Uğur, Holokost ve Soykırım Merkezi’nin büyük koyu ahşap salonunda. “Aslında bir karaktere ihtiyacımız olduğu sonucuna vardık- ve bu karakter genç bir Alevi kadın olmalıydı.”
Annsar, Suriye’deki casusların ve askeri yetkililerin Facebook kullanma eğiliminde olduklarını ve gizli iş yaşamlarına rağmen sosyal medya ayarlarını gizli tutmadıklarını tespit etti. “Anna Sh” takma adını kullanmaya karar verdi ve bir fotoğrafçı arkadaşından yüzünün çekici bir görüntüsünü çekmesini istedi. Ardından ana sayfasını Esad ve ailesine övgü dolu bir methiyeye dönüştürdü ve arkadaş edinmeye çalıştı.
Sonraki iki yıl boyunca gece gündüz Facebook’ta olası şüphelileri aradı. Bir alıcı bulduğunda, onlara tezi için Suriye rejimini inceleyen bir araştırmacı olduğunu söyledi. Sonunda bu işte iyi olmaya başladı. Rejimin o zamanki ruh halini öğrendi ve Uğur’la birlikte bir yaklaşıma yardımcı olabilecek şakalar ve konuşma noktaları hazırladı. Çok geçmeden Anna Sh, güvenlik güçleri arasında anlayışlı bir figür, hatta ağlanacak bir omuz olarak tanınmaya başladı.
“Biriyle konuşmaya, deneyimlerini paylaşmaya ihtiyaçları vardı,” dedi. “Onlarla bazı hikayeler paylaştık. Sadece suçlarına odaklanmadan tüm hikayeleri dinledik.”
“Bu insanlardan bazıları Anna’ya bağlandı,” diye devam etti Uğur. “Ve bazıları gece yarısı aramaya başladı.”
Sonraki iki yıl boyunca Annsar yeni kişiliğini yaşadı ve soludu. Zaman zaman dönüştüğü kişiden – avının zihnine giren ve zaman zaman onları araştırmasının klinik sınırlarını gölgede bırakan ham bir insan seviyesinde anlayabilen biri – geri çekildi.
Ancak gerçekliğe geri dönüş genellikle ani oluyordu. Konuştuğu kişilerin çoğu bir ölüm makinesinin aktif parçalarıydı, diğerleri ise onları mümkün kılan kabalın gönüllü parçalarıydı. Sosyal hayatı ve akıl sağlığı gibi sağlığı da zarar gördü. Ancak ödül buna değerdi. Videodaki tetikçiyi bulabilirse, öldürdüğü kişilerin ailelerine adalet getirmeye başlayabilirdi. Ve belki de, on yıldır süren çatışmada çok az kişinin başarabildiği bir şeyi başlatabilirdi: Suriye devletini savaşın en kötü zulümlerinden bazılarıyla reddedilemez bir şekilde ilişkilendiren bir süreci başlatabilirdi.
Mart 2021’de nihayet atılım gerçekleşti. Anna Sh’nin Facebook takipçileri o zamana kadar rejimin en sadık 500’den fazla yetkilisinin güvenini kazanmıştı. Arkadaşları ve fotoğrafları arasında yaptığı taramalarda, yara izi ve sakalı olan kendine özgü bir ay yüz göze çarpıyordu. Kendisine Amgd Youssuf diyordu ve kadının aramaktan yorulduğu balıkçı şapkalı silahlı adama çok benziyordu. Kısa bir süre sonra Annsar ya da Anna Sh – artık ikisini ayırt etmek zorlaşmıştı – Tadamon’daki bir kaynaktan katilin Suriye askeri istihbarat servisinin 227. şubesinde görevli bir binbaşı olduğunu doğrulayan bir bilgi aldı.
“Yaşadığım rahatlama tarif edilemezdi,” dedi. “İşte her şeyin anahtarını elinde tutan biri vardı. Ve şimdi onu konuşturmam gerekiyordu.”
Annsar arkadaşlık isteğini gönder tuşuna bastığı anı ve avı kabul ettiğinde duyduğu heyecanı çok iyi hatırlıyor. Bunca zaman sonra yem hazırdı. Şimdi onu oltaya getirmesi gerekiyordu. İlk arama kısa sürdü; Amjad şüphelendi ve aramayı çabucak sonlandırdı. Ama o ilk konuşmadaki bir şey merakını uyandırmıştı. Avcı, av haline gelmişti. Yabancı bir kadınla konuşmanın heyecanı mı, kendisine yaklaşmaya cüret eden birini sorgulama ihtiyacı mı, yoksa başka bir şey mi? Her iki durumda da, Amjad üç ay sonra görüntülü aradığında, Annsar kayda bastı ve “Anna” çağrıyı yanıtladı.
Bunca yıldan sonra karşısındaydı; ilk başta sertti, tüm konuşmalarını kontrol eden ve taş gibi sessizliği bir silah olarak kullanan bir casus karakterine çok uygundu. Çok az kelime söylüyor, konuştuğunda da mırıldanıyor, dinleyicisini onu duymak için zorluyordu. Anna Sh, Amjad’ı etkisiz hale getirmek için elinden geleni yaptı, utangaç bir şekilde sırıttı, kıkırdadı ve Amjad ona kendi şartlarına göre sorular yönelttikçe ona boyun eğdi. Yavaş yavaş donuk yüzü gevşemeye başladı ve sözü Anna aldı. Ona Tadamon hakkında sorular sordu.
Ve sonra tüm konuşmanın tonunu değiştiren bir soru sordu: “Aç kalmak, uyumamak, savaşmak, öldürmek – aileniz ve halkınız için korkmak nasıl bir şeydi? Bu çok büyük bir sorumluluk – omuzlarınızda çok şey taşıyorsunuz.”
Amjad, sanki sonunda birilerinin onun yükünü anladığını kabul etmek istercesine sandalyesinde arkasına yaslandı. O andan itibaren sorgu koltuğundaydı. Konuşma artık onun değildi. Anna’nın onun her cevabı için bir cevabı vardı; onu geliştiriyor, rahatlatıyor ve egosunu şişiriyordu. Tıpkı Jennifer Melfi’nin Tony Soprano için olduğu gibi, Anna da onun için bir terapist, bir danışma tahtası, aklından geçenleri yargılamadan anlayabilen güvenilir bir kadın olmuştu.
“Onunla konuşurken heyecanlandığımı inkar edemem,” diyor Annsar. “Bu yüzden gülümsüyordum. Çünkü vay be, onunla konuşuyorsun. Ama onların hikayelerini öğrenmek için onları sadece araştırmacı olduğumuza ikna etmemiz gerekiyor. Böylece açılıyorlar. Bu tek bir görüşmenin sonucu değil, gizli görevde geçirdiğim dört yılın sonucu. Yavaş yavaş kendimi ayrıştırmayı öğrendim. Onların yaptıklarına gerçekten hayran olan bir kız yarattım. Zor bir durum. Dizüstü bilgisayarı kapattıktan sonra bunun ağır bir şey olduğunu hissediyorsunuz ama buna ihtiyaç var. Ben de onu bir insan olarak görmek istedim.”
Geçen yılın yazı boyunca Annsar ve alter egosu, Uğur’un çoğu zaman ekranın hemen dışında oturmasıyla birlikte, Amjad’ı konuşmaya ikna etmeye çalıştı. Bir katilin kafasının içine girmek bir şeydi, ama neden yaptığına dair gerçek bilgi toplamak ve itirafları almak başka bir şeydi. İpucu bulmak için Facebook profilini taradılar ve küçük bir erkek kardeşinin fotoğrafına ve Amjad’ın 2013’ün başlarında, Tadamon katliamından üç ay önce ölümünden sonra yazdığı şiirlere rastladılar. Anna onu bir kez daha araması için sıkıştırmaya devam etti ama Amjad bir türlü ulaşılamadı. Sonra Haziran ayında bir gece geç saatlerde Facebook mesajlaşma programı aydınlandı. Arayan Amjad’dı. İşte onu yakalamak için bir fırsattı.
‘Çok sayıda öldürdüm’
Amjad bu kez daha rahattı, atlet giymişti ve belki de yanında bir iki içki vardı. Söz artık onundu ya da o öyle sanıyordu ve Anna’yı anlamaya çalışarak havadan sudan konuşmaya başladı. Anna bir fırsatını bulup kardeşini sordu ve korkulan katil ve infazcı ağlamaya başladı. Annesinin bir oğlunun daha yasını tutmak zorunda kalması riskine rağmen orduda kalması gerektiğini söylediğinde Anna Melfi moduna geçti. “Sen yapman gerekeni yaptın,” dedi.
Ve sonra Amjad’ın ilk gerçek itirafı geldi. “Çok fazla öldürdüm,” dedi. “İntikam aldım.”
Amjad sanki o anın ciddiyetini anlamış gibi konuşmayı kapattı ve aramayı sonlandırdı. Sonraki birkaç ay boyunca onu bulmak zor oldu, sadece sohbetlere cevap veriyor ve Anna’nın Suriye’ye ne zaman döneceğini soruyordu. Onu derinden etkileyen bu kadın kimdi? Onu kendi sahasında ve şartlarında sorgulama şansını ne zaman bulacaktı?
Amjad, Anna’nın kiminle olduğunu, içki içip içmediğini ve nerede olduğunu sorarak kıskanç erkek arkadaş rolünü oynamaya başladı.
Bu arada Annsar, öteki kişiliğinin güçlerinin sınırına ulaştığını ve Anna Sh’nin de kendisi gibi dinlenmeye ihtiyacı olduğunu hissetmeye başlamıştı. Karakter, bazıları cinayetlerin doğrudan faili olan, diğerleri ise Esad’ın iktidara tutunmak için giderek daha da acımasızlaşan girişimlerine yardım ve yataklık eden bir topluluğun parçası olan 200 kadar rejim yetkilisiyle konuşmuştu. Gelen kutularındaki gizemli kadın hakkında kendi aralarında konuşmaya başlamışlardı.
Geçen yılın sonlarında Annsar, Amjad’ı kendisine saldırmakla suçlayan bir kadınla konuştuktan sonra canına tak etmişti. Faillerle empati kurmak ruhuna sızmaya başlamıştı. Bir karakteri yaşamak da öyle.
“Annsar da yaşamayı hak ediyor” dedi. “O zaman soru şuydu: Annsar nerede? Annsar şimdi kim? Araştırmanın içinde mi kayboldu? Anna hayattayken ve bir Alevi olarak burada, Amsterdam’da saatlerce rol yapabildi. Ve bence Anna o kadar ileri gitti ki, bu sadece dijital bir kimlik değil. Tüm bunların içindeki asıl kişi nerede? Annsar nerede? Ben de Anna’yı idam etmeye karar verdim.”
Bu yılın Ocak ayında soğuk bir sabah Uğur ve Annsar, Anna’nın Facebook profilinin çıktısı, Esad rejimi tarafından sembol olarak kullanılan bir kılıç ve bazı ıvır zıvırların bulunduğu küçük bir kutu hazırlayarak Amsterdam’ın dışındaki bir doğa koruma alanına gittiler. Orada bir çukur kazıp karakteri gömdüler ve gerçek bir casusun gurur duyacağı bir dijital hafiyenin ölümüne tanıklık eden tek kişi şaşkın bir köpek gezdiricisi oldu.
“Annsar da yaşamayı hak ediyor” dedi. “O zaman soru şuydu: Annsar nerede? Annsar şimdi kim? Araştırmanın içinde mi kayboldu? Anna hayattayken ve bir Alevi olarak burada, Amsterdam’da saatlerce rol yapabildi. Ve bence Anna o kadar ileri gitti ki, bu sadece dijital bir kimlik değil. Tüm bunların içindeki asıl kişi nerede? Annsar nerede? Ben de Anna’yı idam etmeye karar verdim.”
Bu yılın Ocak ayında soğuk bir sabah Uğur ve Annsar, Anna’nın Facebook profilinin çıktısı, Esad rejimi tarafından sembol olarak kullanılan bir kılıç ve bazı ıvır zıvırların bulunduğu küçük bir kutu hazırlayarak Amsterdam’ın dışındaki bir doğa koruma alanına gittiler. Orada bir çukur kazıp karakteri gömdüler ve gerçek bir casusun gurur duyacağı bir dijital hafiyenin ölümüne tanıklık eden tek kişi şaşkın bir köpek gezdiricisi oldu.
Uğur, “Psikologlar ve terapistler, özellikle zor bir dönem geçiriyorsanız, o dönemi bir ritüel ile işaretleyebileceğinizi söyleyecektir” dedi. “Yani bir şeyi ritüelleştirmek aslında onu geride bırakmanıza yardımcı olur. Aslında iyi ki kurtulmuşum diye düşündüm.”
İki araştırmacının, bir dakikalık saygı duruşu ile bir ormana gömdükleri karaktere bu kadar dalmışken topladıkları ve işleyemedikleri malzemeye odaklanmaya başlama zamanı gelmişti
Annsar, “Onunla ilgili her zaman gülüyorum,” diye düşündü. “Anna’yı her zaman hatırlıyoruz.”
Ama yapmaları gereken bir şey daha vardı; Amjad hakkında bildiklerini onunla yüzleştirmek.
“Çünkü bir muhaberat [istihbarat] subayına daha ne kadar kur yapmak istiyorsun?” diye sordu Uğur. “Bence kardeşi hakkında konuştuğu ve intikam aldığını söylediği an, bu özel bağlamda ulaşabileceğiniz en yakın an.”
Facebook messenger üzerinden, bu kez “Anna” yerine gerçek kimliğini kullanan Anssar, Amjad’a 14 saniyelik bir video sekansı gönderdi.
“İlk sorusu şu oldu: ‘Videodaki ben miyim?’ ‘Evet sensin’ dedim. O da ‘Evet, benim’ dedi. Ama bu video ne anlatıyor? Hiçbir şey. Ben birini tutukluyorum ve benim işim bu.”
Kendisine gösterilenlerin sonuçlarını anlayan Amjad daha sonra videoyu sızdıran çaylağın mensubu olduğu Ulusal Savunma Cephesi milislerine ateş püskürdü. Onları haydutlar ve katiller olarak tanımladı ve kendisinin onlar gibi olmadığını söyledi.
Sonra kurnazlık sona erdi ve Amjad meydan okurcasına yaptıklarını sahiplendi. “Yaptığım şeyle gurur duyuyorum” diye yazdı bir mesajında, onu ve ailesini öldürmekle tehdit etmeden önce.
Ne Annsar ne de Uğur Şubat ayından bu yana Amjad’a yanıt vermedi ve onu sosyal medya hesaplarından engelledi. Ancak Amjad birkaç kez kendisine ulaşmaya çalıştı. Kendisini nelerin beklediği konusunda endişeli olduğu açık. Almanya’daki savaş suçları davaları, Suriye’deki Esad rejimini örten cezasızlık zırhını kırmaya başladı. Yine de bu duruşmalar Tadamon katliamı videosunda tasvir edildiği gibi ezici kanıtlar içermiyor.
Ancak bu hikâye anlatılmadan önce, videoyu Fransa’daki bir arkadaşına, oradan da Uğur ve Annsar’a sızdıran kişinin güvende olması gerekiyordu. Son altı ay içinde bir süre sonra tehlikeli yolculuğuna başladı.
Kaynağın kaçışı
Suriye’deki rejimden ayrılmak asla kolay değildir. Ülkenin diğer bölgelerine ya da özellikle yurtdışına seyahat etmek isteyen herkes, buna izin verilmeden önce uzun bir sorgulama süreciyle karşı karşıya kalıyor. Esad gücünü korusa da kontrol ettiği alan daraldı ve iki güçlü derebey, İran ve Rusya, devletin birçok kararında veto hakkına sahip. Muhalif gruplar kuzeybatıda kontrolü ellerinde tutarken, Kürtler de kuzeydoğuda himaye altında. Suriye parçalanmış ve uzlaşmamış bir ülke olarak kalmaya devam ediyor; aile üyelerinin bile hain olduklarından şüphelenilebilecek bir yer.
Geçtiğimiz altı ay içinde genç bir adam, kendisini muhaliflerin elindeki kuzeye, oradan da Türkiye’ye ve Avrupa’ya götürecek yolculuğun ilk ayağı için Suriye’nin başkentinden Halep’e doğru yola çıktığında da durum böyleydi.
Halep’e doğru yol alırken tedirgindi. Ayrılmasına izin verilmişti ama acaba korkunç istihbarat birimleri, onların pençesinden kurtulamadan onu yakalayabilecekler miydi? Halep’in kuzey eteklerinde, Suriye ordusunun 4. tümeninden bir albay, adamın iki tarafı ayıran tarafsız bölgeden geçmesine izin vermesi karşılığında 1.500 dolar (1.187 sterlin) rüşveti cebine indirdi. Yolculuk bir gün gecikti çünkü aynı güzergâhtan geçmek üzere 4. Tümen tarafından bir Captagon sevkiyatı hazırlanıyordu. Kısa bir süre sonra, rejim tarafından üretilip dağıtılan ve Orta Doğu’ya ihraç edilen uyarıcıdan düzinelerce kilo taşıyan bir kamyon muhaliflerin elindeki kuzeye doğru yola çıktı.
Kaynak da kısa süre sonra onu takip etti. Birkaç hafta sonra Annsar onunla Türkiye’de buluştu ve Tadamon’un hikayesindeki boşluklar haftalar süren tartışmalarla dolduruldu ve savaş suçları kovuşturması için notlar düzenli bir şekilde sıralandı.
Şubat ayında Uğur ve Annsar, binlerce saatlik görüşmelerden oluşan videoları ve notlarını Hollanda, Almanya ve Fransa’daki savcılara teslim etti. Aynı ay Almanya’da bir başka Suriyeli askeri istihbarat yetkilisi olan Enver Raslan hakkında, en az 27 mahkumun öldürülmesi ve en az 4,000 kişinin işkence görmesindeki rolü nedeniyle ilk kez dava açıldı. Raslan insanlığa karşı suç işlemekten suçlu bulundu ve ömür boyu hapse mahkum edildi.
Annsar hala ailesinden uzakta ve kendi deyimiyle bu projeye başlamadan önceki kişi değil. “Ama buna değdi” diyor. “Çok yorucuydu ama umarım çalışmalarımız adaletin yerini bulmasına yardımcı olur.”
Tadamon bugünlerde başkentin, savaş kapılarını hiç karartmamış gibi görünen hareketli bir bölgesi. Hasarın ve zulmün büyük bir kısmı binalar, otoparklar ya da çatışmanın enkaz yığınları tarafından örtülmüş durumda. Annsar ve Uğur burada çok daha fazla katliam yaşandığına inanıyor ve banliyönün kontrolü için verilen vahşi mücadelede kaybolanların yerlerini ve isimlerini bir araya getirmeye çalışıyor.
“Bölge halkı rejimi suçluyor,” diyor Uğur. “Sevdiklerini kimin öldürdüğünü biliyorlar. İşin garip tarafı, bu videoda öldürülen insanlar muhalif değil, rejimin yanındaydı. Kötü beslenmediklerini görebiliyorsunuz. Doğrudan kontrol noktalarından geliyorlar, zindanlardan değil. Taraf değiştirmeyi düşünmemeleri için bir uyarı olarak öldürüldüler. Aileleri adaleti hak ediyor.”
Bu arada kaynak Suriye dışında güvende. Esad rejiminin en yakın çevresinden kaçarak kendisini sürgün hayatına mahkûm etti. “Verdiği karardan memnun,” diyor Annsar. “Bazen insanlar sadece doğru olanı yapmak isterler. Bu olaydan öğrendiğim bir şey varsa o da insanların içinde iyilik olduğu. Bu gerçek eninde sonunda ışığı görebilir.”
