Valeria Giannotta
MELONI-ERDOĞAN HATTI: Dronlar, Silahlar ve Stratejik Özerklik ile Akdeniz’e Yönelik Yeni Ortaklık
İtalya ve Türkiye, genişletilmiş Akdeniz’de kendi çıkarlarını korumak için bir hat oluşturmayı hedefliyor. İşte Ankara’nın bu denklemdeki rolü.
İki ülke arasındaki ticari ilişkiler giderek güçleniyor. Karşılıklı ticaret hacmi 32 milyar avroya ulaşırken, aynı zamanda stratejik alanlarda da iş birliği derinleşiyor. Bu ortaklık, Türkiye’nin Avrupa’ya dron ihraç etmesine olanak sağlarken, İtalya’ya da Ankara’nın Afrika’daki varlığını (yalnızca Libya’da değil) kullanarak Mattei Planı’nı hayata geçirme fırsatı sunuyor. Ayrıca İtalya, büyük ölçüde Türkiye’nin kontrolünde olan Suriye’de de etkili bir rol üstlenmeyi amaçlıyor.
Bu bağlamda, CeSPI Türkiye Gözlemevi’nin bilimsel direktörü Valeria Giannotta’ya göre, son haftalarda Meloni hükümeti ile Türk yetkililer ve iki ülkenin şirketleri, özellikle savunma sanayi alanında, yoğun temaslar gerçekleştirdi. Türkiye ve İtalya’nın NATO üyesi olması iş birliğini kolaylaştırırken, iki ülke NATO gibi kurumsal yapılar içinde hareket etmekle kalmayıp bağımsız bir stratejik yönelim de izliyor.
İtalya-Türkiye İlişkileri Stratejik Bir İttifaka mı Dönüşüyor?
İtalya ve Türkiye tarihsel olarak iyi ilişkiler içinde olmuş, ancak zaman zaman gerginlikler yaşanmıştır. Örneğin, eski İtalya Başbakanı Draghi’nin Erdoğan’a “diktatör” demesi ilişkileri bir süreliğine gölgelemişti. Ancak Giorgia Meloni ve Recep Tayyip Erdoğan arasında, Meloni’nin göreve geldiğinden bu yana yapılan yedi buluşmayla kanıtlanan güçlü ve samimi bir diplomatik ilişki var.
İki liderin, küresel meseleleri ele alma biçimi benzerlik gösteriyor. Her ikisi de muhafazakâr politikalar izlerken, aynı zamanda uluslararası konularda daha bağımsız hareket etmeyi savunuyor.
Ekonomik İlişkiler Ne Durumda?
Şu anda Türkiye’de 1.500’den fazla İtalyan şirketi faaliyet gösteriyor ve bunların %90’ı Türkiye’de iş yapmaktan memnun olduklarını ifade ediyor. Türkiye, birçok İtalyan şirketi için üçüncü ülkelere açılan bir kapı olarak görülüyor.
İkili ticaret hacmi 32 milyar avroya ulaşarak hedeflenen 30 milyar avroyu aştı. 2023 yılında ise bu rakam 29 milyar avro civarındaydı.
Hangi Sektörler Öne Çıkıyor?
Öne çıkan sektörler makine sanayi, otomotiv, tekstil ve gıda sanayi. Türkiye’de faaliyet gösteren büyük İtalyan şirketleri arasında Ferrero, Pirelli, Stellantis ve Webuild bulunuyor. Savunma sanayinde ise Leonardo, uzun süredir Türkiye’de varlık gösteriyor ve Atak helikopteri üretimi için bir ortak girişim kurmuş durumda.
Roma ve Ankara Neden Bu Kadar Yakınlaştı?
Küresel çapta büyük belirsizliklerin yaşandığı bir dönemde, uluslararası ilişkilerde esneklik ve pragmatizm ön plana çıkıyor. Türkiye, dron üretimi konusunda küresel bir lider haline geldi ve ürünlerini dünyanın dört bir yanına satıyor. Bu bağlamda, İtalya ve Türkiye, endüstriyel ortaklıklara dayalı bir iş birliği modeli geliştiriyor.
Savunma Sektörü Bu Yeni Dönemin Motoru mu?
Savunma alanında özellikle havacılık ve uzay sanayi ön plana çıkıyor. Türkiye’nin dron üreticisi Baykar’ın, İtalyan Piaggio Aerospace firmasını satın alması, Baykar’ın Avrupa pazarına giriş yapmasını sağlayacak stratejik bir hamle olarak değerlendiriliyor. Bu anlaşma, dron üretiminin İtalya’nın Ligurya bölgesinde gerçekleştirilmesini sağlayacak ve Türkiye’nin Avrupa’daki varlığını pekiştirecek.
Bu süreçte, İtalya’nın savunma sanayi devi Leonardo’nun üst düzey yöneticileri de Türkiye’ye ziyaretlerde bulunuyor. Leonardo ve Baykar uzun süredir temas halinde ve iki ülkenin NATO üyesi olması, ortak radar sistemleri ile dron teknolojilerini entegre etme konusunda iş birliğini kolaylaştırıyor.
İtalya-Türkiye İş Birliği Sadece Ekonomik mi?
Ekonomik ilişkiler, daha geniş jeopolitik iş birliklerine kapı açıyor. Türkiye, güvenlik sağlayıcısı olarak Afrika’da güçlü bir konumda bulunuyor ve bu durum İtalya’nın MatteiPlanı ile örtüşüyor. Ankara, aynı zamanda Ortadoğu’daki gelişmelerde de kilit bir aktör ve özellikle Suriye’nin normalleşmesi ve yeniden inşasında önemli bir rol oynayabilir. Türkiye’nin Karadeniz’deki etkisi de bu stratejik iş birliğinin bir parçası.
İtalya ve Türkiye, Libya’da Ortak Hareket Edecek mi?
Libya, iki ülkenin çıkarlarının örtüştüğü en önemli bölgelerden biri. Türkiye, 2018-2019 yıllarında Trablus hükümetiyle bir mutabakat zaptı imzalayarak Libya’nın güvenlik ve deniz yetki alanlarını belirleme konusunda aktif bir rol üstlendi. İtalya ise Libya’daki enerji projelerinde (özellikle ENI aracılığıyla) önemli yatırımlara sahip.
Bu bağlamda, Türkiye’nin Libya’daki nüfuzu, İtalya’nın enerji güvenliği ve göç yönetimi konularında Ankara ile iş birliği yapmasını kaçınılmaz kılıyor. 2023 yılında Meloni ve Erdoğan, Libya’dan Avrupa’ya göç akışını kontrol altına almak için bir anlaşma imzalamıştı.
Türkiye, Afrika’da İtalya’nın Mattei Planı’na Destek Verebilir mi?
Mattei Planı’nın Afrika’da uygulanabilmesi için Türkiye’nin bölgedeki güçlü varlığından faydalanılması bekleniyor. Türkiye, son 20 yılda kıtada büyük bir diplomatik ve ekonomik varlık oluşturdu. Somali’de en büyük yabancı yatırımcı konumunda ve ülkenin limanlarını kontrol ediyor. Hatta yakın zamanda bir uydu fırlatma üssü açtı.
Roma ve Ankara’yı Bir Araya Getiren Stratejik Zemin Ne?
İtalya ve Türkiye’nin NATO üyeliği, iki ülkeyi ortak bir zeminde buluşturuyor. Ancak her iki ülke de gerektiğinde NATO ve AB gibi yapılarla farklı politikalar izleyerek kendi stratejik otonomilerini korumaya çalışıyor.
Libya konusundaki anlaşmalar, iki ülke arasında giderek daha fazla görünür hale gelen bir ortaklık sinyali veriyor. Kamuoyuna fazla yansımayan bu anlaşmalar, iki ülkenin belirli stratejik meselelerde ortak hareket ettiğini gösteriyor.
Bu Yeni İş Birliği Hangi Bölgeleri Kapsıyor?
İtalya ve Türkiye’nin stratejik iş birliği yalnızca Akdeniz’i değil, genişletilmiş Akdeniz bölgesini, yani Karadeniz ve Ortadoğu’yu da kapsıyor.
Örneğin, İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani’nin Suriye’ye gerçekleştirdiği ziyaret öncesinde, Meloni ve Erdoğan arasında bir telefon görüşmesi gerçekleşti.
Orta Doğu’da ise Roma ve Ankara, bazı konularda farklı tutumlar sergilese de, İsrail-Filistin meselesinde iki devletli çözüm için birlikte çalışılabileceği konusunda hemfikir görünüyor.
Sonuç olarak, İtalya ve Türkiye, stratejik otonomilerini koruyarak, Akdeniz ve çevresinde karşılıklı çıkarlarını gözeten bir ittifak oluşturma yolunda ilerliyor.
