Aseel Saleh
Anlaşma, çatışmaların kalıcı olarak sona erdirilmesini, esirlerin gruplar halinde takas edilmesini, İsrail İşgal Güçleri’nin (IOF) Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesini ve güneyden kuzeye yerlerinden edilmiş Filistinlilerin geri dönmesini kapsayan üç aşamalı bir plan çerçevesinde uygulanacaktır.
ABD, Mısır ve Katar adına Gazze ateşkes anlaşması müzakerelerinin ana arabulucuları arasında yer alan Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman bin Jassim El Sani, 15 Ocak Çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, Filistin İslami Direniş Hareketi (Hamas) ile İsrail arasında ateşkes ve esir-tutsak takası anlaşmasına varıldığını duyurdu.
El Sani, ateşkesin 19 Ocak Pazar günü yürürlüğe gireceğini ve anlaşmanın bazı ayrıntılarını açıkladığını belirtti. Ancak, İsrail ve Hamas ile uygulama adımları üzerindeki çalışmaların hâlâ sürdüğünü ve nihai detayların henüz netleşmediğini ekledi. İsrail hükümetinin anlaşmayı 16 Ocak Perşembe günü oylaması bekleniyor.
Ateşkes anlaşmasının detayları
Tüm ayrıntılar henüz Hamas, İsrail veya herhangi bir arabulucu tarafından doğrulanmadı. Ancak, farklı medya organları, ateşkes ve esir-tutsak değişimi anlaşmasıyla ilgili bazı ayrıntıların iyi bilgilendirilmiş kaynaklarca sağlandığını bildirdi. Anlaşma, her biri altı hafta sürecek üç aşamada uygulanacaktır.
Birinci aşama
Ateşkes anlaşmasının ilk aşamasında, 19 Ocak Pazar günü çatışmalar durdurulacaktır. Ayrıca, sınırlı bir esir-tutsak değişimi, İsrail İşgal Güçleri’nin (IOF) kısmen geri çekilmesi ve kuşatma altındaki bölgeye yardım akışının artışı da sağlanacaktır. Bu aşamanın uygulanması, savaşı kalıcı olarak sona erdirmek için devam eden müzakerelerle paralel ilerleyecektir.
Bu aşamada, 55 yaş üstü hasta erkekler, kadınlar ve çocuklar dahil olmak üzere 33 İsrailli esir kademeli olarak serbest bırakılacaktır. Buna karşılık İsrail, 275’i ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış olan 700’den fazla Filistinli mahkumu serbest bırakacaktır.
İsrail’in Kanal 12 televizyonuna göre, ilk gün üç, yedinci gün dört ve 14. gün 13 esir serbest bırakılacaktır. 28. günde üç, 35. günde ise üç esir daha serbest bırakılacak ve kalan esirler, ilk aşamanın son haftasında serbest bırakılacaktır.
Katar, Mısır ve ABD, anlaşmanın tamamının uygulanmasında garantör olarak görev alırken, Katar ve Mısır, Gazze Şeridi’nin güneyinden kuzeyine yerinden edilmiş kişilerin sadece sahil yolunu kullanarak yaya olarak dönmelerini denetleyecektir.
Netzarim koridorundan, Gazze’nin kuzeyini güneyinden ayıran İsrail İşgal Güçleri’nin aşamalı geri çekilmesi tamamlanacaktır. Hamas’ın, arabuluculardan IOF’nin geri çekilmesi için bir zaman çizelgesi kullanarak bir zaman çerçevesi belirlemelerini talep ettiği bildirilmektedir. İlk aşamada, IOF, Gazze’nin İsrail ile doğu ve kuzey sınırları boyunca 800 metre derinliğinde bir tampon bölge oluşturacaktır.
Ateşkes yürürlüğe girdiğinde, Gazze’ye her gün 50’si yakıt kamyonu olmak üzere 600 yardım kamyonu girecektir. Gazze’deki yerinden edilmiş insanlar için 200.000 çadır ve 60.000 mobil ev sağlanacaktır. Gazze’ye uluslararası yardımların girişine izin vermek için Refah sınır kapısı, Mısır’ın sponsorluğunda ve Hamas ile koordinasyon içinde ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesinin hemen ardından faaliyet gösterecektir.
İkinci aşama
İkinci aşamanın uygulanmasına ilişkin müzakereler, ilk aşamanın 16. gününde başlayacaktır. Bu aşama, İsrail hapishanelerindeki Filistinli tutukluların üzerinde mutabık kalınan sayıda serbest bırakılması karşılığında kalan 65 İsrailli esirin serbest bırakılmasını, kalıcı bir ateşkesi ve İsrail’in Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesini içerecektir.
Üçüncü aşama
Üçüncü aşama, her iki tarafın elindeki kalıntıların ve cesetlerin kimlik tespitinin ardından takasını içerecektir. Bu aşamanın başlamasıyla birlikte Gazze’nin yeniden inşasına başlanacak ve bu süreç üç ila beş yıl sürecektir. Yeniden inşa süreci; evleri, sivil binaları ve altyapıyı kapsayacak ve Mısır, Katar ve Birleşmiş Milletler gibi çeşitli ülke ve kuruluşların gözetiminde etkilenen tüm bireyler için tazminat ödenecektir. Ayrıca üçüncü aşama, geçişlerin açılmasını ve insanların ve malların hareketine izin verilmesini öngörmektedir.
Hamas, İsrail ve arabulucuların açıklamaları
Ateşkes anlaşmasına varıldığını Çarşamba günü duyuran Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani, ülkesinin “Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani’nin doğrudan ilgisi ve yakın takibiyle” Filistin halkını desteklemeye devam edeceğini teyit etti. Katar Başbakanı, “Katar devleti, anlaşmanın tam olarak uygulanması ve Gazze Şeridi’nde sürdürülebilir sükûnetin yeniden tesis edilmesi için ortaklarıyla yakın işbirliği içinde çalışacaktır,” dedi.
Katar Başbakanı’nın basın toplantısından kısa bir süre sonra ABD Başkanı Joe Biden da bir konuşma yaparak anlaşmaya varıldığını duyurdu. Anlaşmanın aşamaları hakkında genel bilgiler paylaşan Biden, anlaşmanın büyük ölçüde mayıs ayında sunduğu bir önerinin çerçevesini yansıttığını belirterek krediyi kendine atfetti.
Ancak, ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, aylarca süren müzakerelerin ardından varılan bu dönüm noktasının kendisine ait olduğunu iddia etti. Trump, göreve geldiğinde bir anlaşma yapılmaması halinde “cehennem azabı” yaşanacağı konusunda sık sık uyarıda bulunduğunu vurguladı. Trump, “Bu epik ateşkes anlaşması, ancak Kasım ayındaki Tarihi Zaferimizin bir sonucu olarak gerçekleşebilirdi. Çünkü tüm dünyaya, yönetimimin barış arayacağını ve tüm Amerikalıların ve müttefiklerimizin güvenliğini sağlamak için anlaşmalar müzakere edeceği sinyalini verdi,” dedi.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi, ateşkese varılmasını memnuniyetle karşılayarak, “mevcut feci insani krizin aşılması için Gazze halkına hızlı ve engelsiz bir şekilde insani yardımların ulaştırılmasının aciliyetini” vurguladı.
Arabulucuların ateşkes anlaşmasına vardıklarını duyurmalarının ardından İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, çarşamba günü geç saatlerde yaptığı açıklamada, anlaşmanın henüz tamamlanmadığını ve nihai detayların onaylanmasının beklendiğini söyledi.
El Cezire’de çarşamba günü yayınlanan bir açıklamada Hamas’ın üst düzey yetkililerinden Halil El Hayya, ateşkes anlaşmasının ilan edilmesini Filistin halkının özgürlük mücadelesinde “tarihi bir an” olarak değerlendirdi. El Hayya, “El-Aksa Seli” savaşının Filistin davası tarihinde çok önemli bir ana işaret ettiğini vurgulayarak, Filistin halkının kararlılığı ve direniş cesaretinin “İsrail düşmanının planlarını bozduğunu” bir kez daha teyit etti.
Kaynak: https://peoplesdispatch.org/2025/01/15/details-of-historic-gaza-ceasefire-deal/
