Yapay Zeka Balonunun Patlaması Ekonomi İçin Neden İyi Olur

Son aylarda, iş dünyası basınında yapay zeka hisselerinin bir balon içinde olduğu ve bu balonun ekonomiyi sürüklediği yönünde yorumlar yaygınlaşmaya başladı. Bu durum, birçok açıdan 1990’ların sonundaki teknoloji balonuna benziyor.

O dönemde, borsadaki fiyat-kazanç oranları bugünle hemen hemen aynıydı. O zamanlar yükselen piyasa da ekonomiyi sürüklüyordu, çünkü insanlar balonun yarattığı yeni servetlerine göre tüketim yapıyordu. Ayrıca, birçok yeni internet şirketinin çılgın değerlemeleri, teknoloji sektöründe bir yatırım patlamasına yol açıyordu.

Balon nihayet patladığında, 2001 resesyonu yaşandı. Bu durgunluk GSYİH açısından hafif olsa da, işgücü piyasasına odaklanırsak durum çok daha kötüydü. Durgunlukta kaybedilen işleri tam dört yıl boyunca geri kazanamadık. O dönemde, Büyük Buhran’dan bu yana iş büyümesinin olmadığı en uzun dönemdi.

Her neyse, AI balonunun çöküşünün hemen etkisi şüphesiz olumsuz olacak, ancak bunun ekonomi ve çoğu çalışan için iyi olacağını düşünmek için hâlâ nedenler var. Bunu en iyi şekilde gösteren, Moody’s’in son analizidir. Bu analiz, geçen yılki tüm reel harcama artışının gelir dağılımının en üst beşte birlik kesiminden geldiğini ortaya koyuyor. Diğer herkes ise yerinde sayıyor.

Bu durum, nominal ücret artışlarının zayıfladığını gösteren diğer verilerle de örtüşüyor; en düşük ücretli işlerde çalışanların ücret artışları enflasyonun bile gerisinde kalıyor. Bu işçilerin tüketiminin durgunlaşması ya da düşmesi şaşırtıcı değil.

Bu durumun AI balonuyla nasıl ilişkili olduğunu görmek için, ekonomiyi açık tahliye deliği olan dev bir küvet gibi düşünebiliriz. Küvete su akıtan iki musluk var. Amaç, küveti dolu tutmak ama taşırmamak. Bu, işgücü piyasasının tam istihdamda olması ve ekonominin kapasitesinin tamamını kullanması anlamına gelir.

Eğer su küvete çok yavaş akarsa, işsizlik ve kapasite fazlası ortaya çıkar. Ekonomik potansiyel boşa harcanır ve işçiler çalışma fırsatından mahrum kalır. Eğer su çok hızlı akarsa, küvet taşar ve su her yere yayılır. Bu da enflasyon hikâyesidir.

İki musluk “zenginler” ve “sıradan işçiler” olarak etiketlenmiştir. Şu anda, zenginler musluğu sonuna kadar açık ve su fışkırıyor. Bu, AI balonunun ürettiği paradır. Sıradan işçilerin musluğundan ise yalnızca incecik bir su akıyor.

AI balonu patladığında, zenginlerin musluğundan akan su da bir damlaya dönüşecektir. Bu, suyun akış hızından daha hızlı şekilde tahliye edileceği ve küvetteki su seviyesinin düşeceği anlamına gelir. Bu da resesyon ve işsizliğin artması anlamına gelir.

Bu herkes için kötü bir haber, ancak küvetteki su seviyesinin düşmesi, sıradan işçilerin musluğundan akan akışı artırma seçeneğimizin olduğu anlamına gelir — üstelik küvetin taşmasına yol açmadan. Ve bu akışı nasıl artıracağımızı da biliyoruz.

Akışı artırmanın en kolay yolu, Federal Rezerv Kurulu’nun faiz oranlarını düşürmesidir. Bu, daha fazla insanın ev satın almasını ve daha az ölçüde de olsa araba ve diğer büyük harcama kalemlerini almasını sağlayarak talebi bir miktar artıracaktır. İnsanlar ayrıca ipoteklerini daha düşük oranlarla yeniden finanse ederek başka şeylere harcayabilecekleri parayı serbest bırakacaklardır. Daha düşük faiz oranları aynı zamanda yatırıma da mütevazı bir katkı sağlayacaktır.

Sıradan işçilerin musluğundan akan akışı artırmanın diğer yolu ise, hükümetin harcamaları artırmasıdır. Sağlık, eğitim ve çocuk bakımı gibi alanlarda harcamaları artırabilir. Bu hem insanlara gerçek faydalar sağlayacak hem de ekonomiyi canlandıracaktır. Ayrıca, Trump’ın bu yılın başlarında kaldırdığı yeşil dönüşüm sübvansiyonlarını yeniden tesis edebilir ve geliştirebilir. Bu, hem istihdam yaratacak hem de kısa ve uzun vadede çevresel faydalar sağlayacaktır.

Elbette, Kongre’nin küveti yeniden dolduracak ölçüde harcamaları artıracağına dair bir garanti yoktur; bu da bizi uzun süreli yüksek işsizlikle baş başa bırakabilir. 2000-01’de teknoloji balonunun çöküşünden sonra ve 2007-09’da konut balonunun çöküşünden sonra yaşanan da tam olarak buydu.

Ancak bu, ekonomik değil, siyasi bir engeldir. AI balonunun çöküşü, ekonominin on milyonlarca insanın hayatını çok daha iyi hâle getirecek politikalar için ihtiyaç duyduğu alanı yaratacaktır. İşte bu yüzden hepimiz bu çöküşün destekçisi olmalıyız ve kendi takımımıza karşı tezahürat yapıyor olmaktan endişe etmemeliyiz. Bu ülkedeki büyük çoğunluk için borsa, kendi takımı değildir.

Kaynak: https://cepr.net/publications/why-the-bursting-of-the-ai-bubble-would-be-good-for-the-economy/