Ukrayna’da Vietnam’ın Fısıltıları Yakında Haykırışlara Dönüşebilir

George Santayana’nın 1905 tarihli The Life of Reason (Aklın Hayatı) adlı eserinde “geçmişi hatırlayamayanlar onu tekrar yaşamaya mahkûmdur” uyarısına rağmen, tarihsel amnezinin o kadar da kötü bir şey olmaması mümkündür.

Bunun bir nedeni, geçmişi hatırlasak bile, çoğu zaman onun yanlışlarını, hatta felaketle sonuçlanan hatalarını tekrar etmeye mahkûm oluşumuzdur. Sonuçta, ABD Vietnam’daki başarısızlıklarından ne öğrendi ki, otuz yıl sonra Afganistan ve Irak’ta aynı hataları tekrarlamasın?

Bununla birlikte, Ukrayna Savaşı ile Vietnam arasındaki bağlantılar, bu çatışmanın nasıl evrileceğini ve sonunda nasıl sona erebileceğini değerlendirmek açısından entelektüel bir besin kaynağı sunmaktadır. İlginç olan şu ki, 1954’te Fransız Çinhindi’nin Kuzey ve Güney Vietnam olarak bölünmesinden sonra, Ukrayna her ikisinin de bir temsili olarak görülebilir.

Kuzey, Vietnam’ı birleştirme konusunda kararlıydı. Fransa ile yapılan savaştan kurtulup komünist bir yapı altında bir devlet inşa etmeye başlayan lideri Ho Chi Minh, bunun uzun sürecek bir mücadele olacağını ve muhtemelen onyıllar boyunca devam edeceğini anlamıştı.

Ho, birleşme stratejisinin temelinin Güney’deki fay hatlarını kullanmak olacağını da fark etti — önce kendi çıkarları doğrultusunda yöneten zenginlerle, acı çeken ve iktidardan uzak yoksullar arasında; ardından Budizm, Katoliklik ve Can Dai ile Hoa Hao mezhepleri dahil olmak üzere çeşitli dinî gruplar arasında.

Bu durum, Ho’nun Güney’de devrimci kadrolar kurmasına yol açtı; bu kadroların bazıları Hanoi’nin çıkarlarıyla çelişen menfaatlere sahipti. Zamanla bu gruplar Güney’in bazı bölgeleri üzerindeki denetimlerini giderek artırdı ve Saygon’daki hükümet bu kazanımları geri çeviremedi. Gerisi malum tarih.

1961’de, Güneydoğu Asya’daki domino taşlarının sözde Çin-Sovyet komünist blokuna doğru düşmesinden korkan yeni Kennedy yönetimi harekete geçti. Her türlü bedeli ödemeye ve her türlü yükü üstlenmeye söz veren ABD, kendisini Vietnam bataklığında buldu.

Ancak Güney Vietnam’a yaklaşık yarım milyon asker konuşlandırıp, Kuzey Vietnam, Kamboçya ve Laos’a İkinci Dünya Savaşı’nın tamamında atılan bombaların toplamından daha fazla bomba bıraktıktan sonra, ABD 14 yıl sonra bölgeden çekildi. Ardından Kongre tüm fonları kestiğinde, Kuzey’in Güney’i tamamen kontrol altına alması sadece bir zaman meselesi hâline geldi. Son ABD Huey helikopterinin Saygon’daki Amerikan büyükelçiliğinden havalanırken çekilen fotoğrafı, o savaşın ne denli budalaca ve anlamsız olduğunu özetliyordu.

Bu durum Ukrayna’ya nasıl uygulanabilir? İlginç bir şekilde, Ukrayna hem Kuzey hem de Güney Vietnam olarak görülebilir. Hanoi’nin bakış açısından değerlendirildiğinde, 1954 Cenevre Konferansı’na denk düşen gelişme, Sovyetler Birliği’nin dağılması ve akabinde Ukrayna’nın egemenliğini güvence altına alan Budapeşte Memorandumu idi.

Ancak o dönemde Ukrayna’nın bazı bölgeleri Rusya’nın denetimi altındaydı. Yaklaşık 20.000 Rus askeri ve ailesi Kırım’da yaşıyordu. Doğudaysa, Donbas ve Luhansk bölgelerinde nüfusun önemli bir kısmı Rusça konuşuyor ve Rus yönetimini destekliyordu.

Bu durumda, Kuzey Çin ve Sovyetler Birliği tarafından destekleniyordu. Ukrayna ise ABD, Avrupa Birliği ve NATO tarafından destekleniyor.

Ve geçen hafta itibarıyla Başkan Trump, AB ve NATO’nun para, kaynak ve silahlarla asıl yükü üstlenmesi şartıyla, Ukrayna’nın, Kuzey Vietnam’ın Güney’de yapmaya çalıştığı gibi, kaybettiği tüm topraklarını geri alabileceğine karar verdi.

Kuzey Vietnam, konvansiyonel kuvvetler seferber edilene kadar kadro kuvvetlerini kullanarak gerilla taktikleriyle Güney’e saldırırken; Ukrayna da drone ve füze saldırılarıyla Rusya’ya ağır darbeler indiriyor. Nitekim, Ukrayna’nın Rusya’nın Karadeniz Filosu’nu drone’larla etkisiz hâle getirme biçimi, denizde gerilla savaşına benzetilebilir.

Ukrayna, Güney Vietnam ışığında değerlendirildiğinde, önemli ortak noktalar bulunsa da daha fazla farklılık göze çarpar. Kuzey’in Güney’e saldırdığı gibi, Rusya da Ukrayna’ya saldırmıştır. Ancak gerilla güçleri yerine, her iki savaş da açık cephe savaşları şeklinde yürütülmektedir. Güney Vietnam’ın aksine, Ukrayna son derece yetkin ve adanmış bir orduya sahiptir ve parçalanmış ya da halk tarafından benimsenmeyen bir hükümet tarafından yönetilmemektedir.

Ukrayna’nın yenilgisinin olası nedeni ille de Rusya’nın büyüklüğü ve ağırlığı değildir. Güney Vietnam, ancak Kongre yardımı kestiğinde kaderine terk edildi. Trump, desteğin sorumluluğunu Avrupa’ya yüklediğinden, bu da kırılgan olabilir ve istenmeyen bir sonuca yol açabilir.

Diğer fark ise çok daha derindir. Vietnam’da Güney’in “kaybı” jeostratejik bir sonuç doğurmadı. Ukrayna’daki bir başarısızlık ise doğuracaktır.

* Dr. Harlan Ullman, UPI’nin Arnaud deBorchgrave Seçkin Köşe Yazarı, Atlantik Konseyi’nde kıdemli danışman, iki özel şirketin başkanı ve “şok ve dehşet” doktrininin baş yazarıdır. Kendisi ve Birleşik Krallık eski Savunma Bakanı David Richards, stratejik felaketlerin önlenmesi üzerine yakında çıkacak bir kitabın ortak yazarlarıdır.

Kaynak: https://thehill.com/opinion/international/5523986-ukraine-vietnam-war-parallels/