Suriye’de İnsanlık suçları-1: Esed Rejimi Ve Nusayri Şebbihaların Katliamları
Esed rejimi (Beşşar Esed yönetimindeki Suriye rejimi), 2011’de başlayan Suriye İç Savaşı boyunca ve hatta daha öncesinde, kendi halkına karşı sistematik ve kitlesel şiddet uyguladı. Nusayri Şebbiha çeteler, rejim ordusuyla birlikte, İran ve Rusya desteğiyle 14 yıl boyunca Suriye halkını katletti ve işkence merkezlerinde sistematik zulümler işledi. Bağımsız insan hakları örgütleri, Birleşmiş Milletler ve uluslararası mahkemeler tarafından belgelenen başlıca katliam ve insanlık suçları şunlardır:
Önemli Katliam ve Saldırı Örnekleri (Kronolojik sırayla özet)
– 1982 Hama Katliamı (Hafız Esed dönemi): Müslüman Kardeşler ayaklanmasını bastırmak için şehir topa tutuldu. Resmî rakam yok, tahminler 20.000-40.000 arası sivil öldü.
– 2011-2012 Başlangıç dönemi: Barışçıl gösterilere tanksız ve uçaksız dönemde bile keskin nişancı ateşiyle yüzlerce kişi öldürüldü (Deraa, Hama, Humus).
– 2012-2013 Houla (Taldou) Katliamı (25 Mayıs 2012): 108 kişi (49’u çocuk) yakın mesafeden infaz edildi. BM raporuna göre çoğunlukla Şebbiha (rejim milisleri) ve ordu sorumluydu.
– 2013 Ğuta Kimyasal Katliamı (21 Ağustos 2013): Doğu Ğuta’da sarin gazıyla 1.400’den fazla sivil öldü. BM ve OPCW raporları rejimi sorumlu tuttu.
– 2016-2018 Doğu Ğuta Kuşatması ve Katliamları: 400.000 kişi 5 yıl açlık ve varil bombalarıyla kuşatıldı. 2018’deki son taarruzda binlerce sivil öldü, kimyasal silah tekrar kullanıldı (Duma saldırısı: 70+ ölü).
– 2016-2017 Halep’in Doğu Mahalleleri Kuşatması ve Bombardımanı: 4 ayda 2.000’den fazla sivil öldü, hastaneler sistematik olarak vuruldu. Rejim-Rusya ortak operasyonu.
– Han Şeyhun Kimyasal Saldırısı (4 Nisan 2017): 89 sivil (32 çocuk) sarin gazıyla öldü. OPCW-BM ortak mekanizması rejimi sorumlu buldu.
– 2019-2020 İdlib ve Hama Taarruzları: “Teröristlerden arındırma” adı altında sivil konvoylar, pazar yerleri, hastaneler vuruldu. 1.500+ sivil öldü, 1 milyondan fazla insan Türkiye sınırına göç etti.
Belgeleyen Kuruluşlar ve Raporlar
– Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi Suriye Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu (2011’den beri onlarca rapor)
– İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) – “Suriye’de İşkence Arşipelago” raporu
– Amnesty International – “Sen ölüyorsun, ben de ölüyorum” (işkence merkezleri raporu)
– Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) – 2025 itibarıyla rejimin sorumlu olduğu belgelenmiş sivil ölüm: ~207.000
– Caesar Fotoğrafları (2014’te sızan 53.000 fotoğraf): Rejim hapishanelerinde sistematik işkence ve infaz kanıtı
Sayılar (2025 itibarıyla yaklaşık)
– Toplam savaş ölüsü: 600.000+
– Rejimin doğrudan sorumlu olduğu sivil ölümleri: 200.000+
– Gözaltında kayıp/ölü: 130.000+ (çoğu Sednaya Hapishanesi)
– Kimyasal silah kullanımı: 300’den fazla belgelenmiş saldırı (OPCW)
Esed rejimi, bu suçlardan dolayı Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde değil ama Almanya, Fransa ve İsveç gibi ülkelerde “evrensel yargı” ilkesiyle açılan davalarda (örneğin Koblenz Duruşması) üst düzey yetkilileri mahkûm edildi (ör. Enis Kanjo ömür boyu hapis).
Kısaca: Esed rejimi, 2011’den beri kendi halkına karşı işlediği sistematik katliam, kimyasal silah kullanımı, işkence ve zorla kaybetme suçlarından dolayı uluslararası toplumun büyük çoğunluğu tarafından “insanlığa karşı suç” ve “savaş suçu” işledi. Bu suçlar hâlâ cezalandırılmadı.
